W ramach naszego cyklu pokazującego działania miast w Polsce związane ze zmianami klimatu, prezentujemy dzisiaj materiał, który nadszedł do nas z Urzędu Miasta Katowice.
Odwołując się do słów pana Marcina Korolca – ówczesnego Pełnomocnika Rządu ds. Polityki Klimatycznej, wypowiedzianych na spotkaniu w Ministerstwie Środowiska w dniu 12.02.2015, które to inaugurowało projekt „Plany adaptacji do zmian klimatu w miastach” – realizacja polityki klimatycznej kraju opiera się na dwóch filarach:
- ograniczenie wpływu naszego rozwoju na klimat (mitygacja),
- adaptacja do zmian klimatu.
Przy czym w ocenie Sekretarza Stanu dotychczasowy ciężar podejmowanych starań był przesunięty w kierunku pierwszego z tych filarów – czyli ograniczenia naszego wpływu na klimat. Teraz należy podjąć działania i wysiłek również w obszarze drugiego z tych filarów.
W tym miejscu należy przywołać dokument „Strategiczny Plan Adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030” (SPA 2020) z października 2013r., czyli materiał, który na poziomie krajowym definiuje politykę adaptacyjną – „wysiłki na rzecz dostosowania się do skutków zmian klimatu powinny być zatem podejmowane jednocześnie z realizowanymi przez Polskę działaniami ograniczającymi emisję gazów cieplarnianych”.
Odzwierciedlenie tej wizji widzimy również w opisie osi priorytetowych Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (2014 – 2020), w którym pierwsze dwie osie noszą nazwy:
- zmniejszenie emisyjności gospodarki,
- ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu.
Na poziomie gminy – ograniczenie wpływu na klimat – sprowadza się przede wszystkim do sporządzenia i wdrażania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej oraz pośrednio do realizacji Wojewódzkich Programów Ochrony Powietrza.
Katowice jako jedno z pierwszych miast w Polsce opracowało i wdraża „Plan gospodarki niskoemisyjnej dla miasta Katowice” (PGN). Podstawowym zadaniem PGN jest przedstawienie i co ważniejsze implementacja działań, które skutecznie ograniczą zużycie energii oraz zmniejszą emisję zanieczyszczeń i gazów cieplarnianych do atmosfery. Jednym z celów planu jest dążenie do utrzymania niskoemisyjnego wzrostu gospodarczego i zaspokajania potrzeb społeczeństwa, tj. rozwoju gospodarczo – społecznego miasta bez wzrostu zapotrzebowania na energię.
„Plan gospodarki niskoemisyjnej dla miasta Katowice” (PGN) został przyjęty Uchwałą nr LVI/1318/14 Rady Miasta Katowice z dnia 29.10.2014.
PGN będzie dokumentem wymaganym do uzyskania dofinansowania na zadania związanie z szeroko rozumianą niskoemisyjnością zarówno z POIiŚ oraz z Regionalnych Programów Operacyjnych.
Zatem poprzez analogię istnieje konieczność posiadania takiego planu operacyjnego na poziomie gminy – także dla tego drugiego filaru polityki klimatycznej.
Ministerstwo Środowiska ma zamiar przystąpić do realizacji projektu pt.: „Plany adaptacji do zmian klimatu w miastach”. Przedmiotowy projekt realizowany będzie ze środków Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020. Celem projektu jest określenie podatności największych miast polskich na zmiany klimatu, zaplanowanie działań adaptacyjnych na poziomie lokalnym oraz podniesienie świadomości mieszkańców w tym zakresie. Produktami projektu będą Miejskie Plany Adaptacji (MPA) przygotowywane indywidualnie dla każdego miasta – we współpracy z urzędami miast, które zadeklarują udział w projekcie.
Miasto Katowice zadeklarowało udział w projekcie i 25.06.2015 została podpisana umowa pomiędzy Prezydentem Katowic a Ministerstwem Środowiska (numer rejestracyjny MŚ DZR/U/15/2015).
Udział w projekcie będzie dawał możliwość uzyskania dofinansowania do realizacji zadań inwestycyjnych dotyczących zagospodarowania wód opadowych, których wsparcie zostało przewidziane w POIiŚ 2014-2020.
16.09.2015 Rada Miasta Katowice przyjęła uchwałę upoważniającą Katowicką Infrastrukturę Wodociągowo-Kanalizacyjną Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, do złożenia wniosku o dofinansowanie Projektu z Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 oś priorytetowa II Ochrona środowiska, w tym: adaptacja do zmian klimatu dla działania 2.1. Adaptacja do zmian klimatu wraz z zabezpieczeniem i zwiększeniem odporności na klęski żywiołowe i do realizacji Projektu polegającego na uporządkowaniu gospodarki wodami opadowymi w mieście Katowice.
Jednocześnie trwają prace Zespołu powołanego Zarządzeniem Wewnętrznym Nr 50/2015 Prezydenta Miasta Katowice z dnia 17.02.2015 w sprawie wypracowania polityki miasta Katowice dot. istniejącej infrastruktury związanej z kanalizacją deszczową oraz przygotowania strategii dotyczącej gospodarowania wodami opadowymi w mieście.
Ponadto zleciliśmy IMiGW opracowanie pn. „Badanie rozkładu czasowego i charakterystyk opadów atmosferycznych o dużej wydajności na potrzeby projektowania i przebudowy systemów kanalizacji deszczowych i ogólnospławnych”, będącego aktualizacją dokumentu o tej samej nazwie – sprzed 10 lat. Termin realizacji zadania przewidziano w drugiej połowie 2016 r.
Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. 2013, poz. 1232 z późn. zm.), na organy wykonawcze województwa, powiatu i gminy nałożony jest obowiązek opracowania programu ochrony środowiska. Natomiast zgodnie ze zmianą ustawy Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. 2014, poz.1101) art. 14 ust.1 – Programy Ochrony Środowiska (POŚ) uchwalone przed dniem wejścia w życie ww. zmiany zachowują ważność na czas, na jaki zostały uchwalone, jednak nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2016 r.
W projekcie budżetu na rok 2016 Wydziału Kształtowania Środowiska został przewidziany wydatek na opracowanie nowego Programu Ochrony Środowiska, który – jak się planuje – będzie uwzględniał zagadnienia związane z adaptacją do zmian klimatu.
Ponadto bieżącym roku trwają pracę nad nad nową Strategią Rozwoju Miasta – Katowice 2030, gdzie zostały zamieszczone postulaty dotyczące m.in. zrównoważonej przestrzeni i proekologicznego środowiska zamieszkania.
Trwa procedowanie nad Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego południowych dzielnic Katowic – część obejmująca teren doliny rzeki Mlecznej wraz z jej dopływami, który ma na celu ochronić dolinę rzeki Mlecznej, a więc teren, który zagrożony jest lokalnymi podtopieniami – przed dalszym zabudowywaniem. Przewidywany termin uchwalenia – I połowa 2016 r.
Dotychczasowe działania związane z adaptacją do zmian klimatu związane były przede wszystkim z opracowaniem i wdrożeniem procedur monitorowania zagrożeń oraz reagowania kryzysowego w przypadku wystąpienia ekstremalnych zjawisk pogodowych, określone w Planie Zarządzania Kryzysowego (realizowane przez Wydział Zarządzania Kryzysowego). Działania te będą kontynuowane.
Na uwagę zasługują również „flagowe” obiekty oddane do użytkowania w roku 2015 w centrum Katowic, tj.
- Międzynarodowe Centrum Kongresowe – z rozwiązaniami architektonicznymi uwzględniającymi zielone dachy (nazywane przez mieszkańców „zieloną doliną”),
- budynki z wertykalnymi ogrodami na Placu Kwiatowym usytuowane na tzw. „katowickim rynku”.
Mówiąc o miejskich projektach adaptacji do zmian klimatu nie sposób nie wspomnieć również udziału miasta Katowice w projekcie ADAPTCITY. Ma on charakter edukacyjny, natomiast faktyczna realizacja Miejskich Planów Adaptacji będzie odbywać się na podstawie porozumienia z Ministerstwem Środowiska (za wyjątkiem Warszawy).
Miasto Katowice będzie kontynuować dalsze przygotowania do adaptacji do zmian klimatu, zwłaszcza liczymy na usystematyzowanie dotychczasowych działań podczas opracowania MPA. (o przygotowanym przez Ministerstwo Środowiska „Podręczniku adaptacji dla miast” mającego pomóc władzom samorządowym w jak najlepszym przygotowaniu miast na skutki zmian klimatu pisaliśmy TUTAJ – przyp. red.)
Powyższy materiał został przygotowany przez Naczelnik Wydziału Kształtowania Środowiska, panią Barbarę Lampart z Urzędu Miasta Katowice. Składamy serdeczne podziękowania.
Przypominamy, że strony serwisy adaptcity.pl otwarte są dla innych miast, które chciałby przedstawić swoje działania nie tylko w obszarze adaptacji do zmian klimatu, ale również w zakresie ich mitygacji. Zainteresowanych prosimy o kontakt lub nadsyłanie gotowych materiałów na adres m.korzynski@ine-isd.org.pl.
Zdjęcie tytułowe: Piotr Drabik, filckr.com (CC BY 2.0)