Światowy Dzień Mokradeł jest obchodzony w rocznicę podpisania 2 lutego 1971 roku w irańskim mieście Ramsar konwencji o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe. W tym roku jego hasło przewodnie brzmi: Mokradła zmniejszają ryzyko katastrof. Pełnią one nie tylko funkcję niezwykle bogatych ostoi różnorodności biologicznej, lecz stanowią także naturalną formę ochrony przed powodziami i suszami.
Naturalna ochrona przed katastrofami
UN Water szacuje, że 90 proc. katastrof naturalnych jest związanych z wodą. Ekosystemy mokradłowe, takie jak doliny rzeczne i ich tereny zalewowe, źródliska, torfowiska, starorzecza, nadrzeczne lasy i estuaria, są kluczowe dla zarządzania ryzykiem katastrof, a ich ochrona i restytucja stanowi ważny element adaptacji do zmian klimatycznych.
Liczne przykłady pokazują, że odpowiednio zarządzane, mokradła pomagają przygotować się, przetrwać i odbudować straty spowodowane katastrofami. Mokradła wzdłuż wybrzeży działają jak naturalna ochrona przed sztormami, tajfunami i tsunami, zmniejszając siłę i wysokość fal. Natomiast w głębi lądu tereny zalewowe w dolinach nieuregulowanych rzek – nadrzeczne łąki i lasy łęgowe – pozwalają na rozlanie się wzbierającej wody.
Aby zminimalizować siłę potencjalnej katastrofy, obejmuje się ochroną mokradła na obszarach często zalewanych przez powodzie lub sztormy. W Polsce rzadko dotykanym przez powodzie regionem jest Podlasie, leżące prawie w całości w dorzeczu Narwi i wpadającej do niej Biebrzy – rzek, których bagienne doliny są chronione w granicach parków narodowych. Dla porównania, na południu kraju zagrożenie powodziowe występuje stosunkowo często, do czego przyczynia się regulowanie rzek i potoków górskich.
Do katastrof powodziowych dochodzi najczęściej w dolinach rzecznych, w których człowiek odebrał przestrzeń mokradłom, zajmując ją pod zabudowę mieszkaniową lub inną. Ale ryzyko występujących w takich miejscach powodzi można zmniejszyć odtwarzając mokradła zalewowe powyżej miast, tak aby zmagazynowały one falę wezbraniową.
Magazyn gazów cieplarnianych
Szacuje się, że każdy hektar lasów namorzynowych i przybrzeżnych mokradeł jest wart do 15 161 dolarów rocznie w przeliczeniu na korzyści związane z usuwaniem skutków i zapobieganiem klęskom żywiołowym. Lasy namorzynowe magazynują także dwutlenek węgla, pomagając walczyć ze zmianami klimatu.
Położone w górze zlewni torfowiska działają jak naturalne „gąbki”, absorbując i magazynując obfite opady i redukując poprzez to tempo spływu wód do rzek, zmniejszając w nich ryzyko powodzi. W porach suchych starorzecza, oczka wodne i torfowiska uwalniają zmagazynowaną wodę do gleby i atmosfery, zmniejszając jej niedobory i opóźniając nadejście suszy. Dodatkowo torfowiska magazynują ponad dwa razy tyle węgla co wszystkie lasy na całym świecie, odgrywają zatem istotną rolę w zmniejszaniu skutków efektu cieplarnianego.
Mokradła mają także wpływ na mikroklimat, ochładzając powietrze dzięki pochłanianiu ciepła przez proces parowania. Dlatego ochrona i restytucja bagien jest ważnym elementem mitygacji i adaptacji do zmian klimatu.
Naturalne filtry
Tereny bagienne mogą również pomóc w odbudowie po kataklizmie, działając jak naturalne filtry zatrzymujące zanieczyszczenia i oczyszczające wodę. Naturalne rzeki i otaczające je mokradła bardzo efektywnie wychwytują i usuwają ze środowiska zanieczyszczenia – przede wszystkim dotyczy to azotanów i fosforanów pochodzących z nawożenia terenów rolniczych. Modyfikacja rzek i ich dolin niszczy te zdolności, przez co użyźniające substancje transportowane są prosto do mórz, gdzie stają się przyczyną eutrofizacji, zakwitów i powstawiania głębinowych beztlenowych pustyń. Takim biologicznym katastrofom w przybrzeżnych wodach morskich można zapobiec chroniąc i odtwarzając naturalne, bogate w przybrzeżne mokradła, rzeki.
Źródło: https://www.teraz-srodowisko.pl/aktualnosci/mokradla-jako-naturalna-ochrona-przed-powodziami-3027.htmlZdjęcie: By Adikpl – Praca własna, GFDL, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3649792